Rond fibromyalgie bestaat nog erg veel onduidelijkheid. Het syndroom kan niet worden aangetoond. Het is daarom ook nog niet duidelijk wat de oorzaak van fibromyalgie is. Er bestaan vermoedens dat bepaalde factoren de kans op fibromyalgie vergroten. Bovendien zijn er verschillende aandoeningen die relatief vaak gepaard gaan met fibromyalgie. Een voorbeeld hiervan is het prikkelbare darm syndroom. Hoewel er vermoedens zijn, is er echter nog niets aangetoond voor wat betreft de exacte oorzaak van fibromyalgie is.

Mogelijke oorzaak fibromyalgie

Er bestaan erg veel theorieën over de mogelijke oorzaak van fibromyalgie. Deze verschillen van genetische problemen, tot stress tot hormonale problemen. Hoewel het dus niet geheel duidelijk is waar de oorzaak ligt, zijn experts het er over het algemeen over eens dat er niet één exacte oorzaak is. Waarschijnlijk wordt fibromyalgie veroorzaakt door een combinatie van factoren. Dit wordt ondersteund door het feit dat het niet mogelijk is één oorzaak te onderscheiden. Dit wijst erop dat de invloed van één factor op het ontstaan van fibromyalgie zo klein is, dat het niet goed te onderscheiden is. Pas als er naar de combinatie van factoren wordt gekeken, lijkt er een samenhang te zijn met fibromyalgie. Dit is in de praktijk erg lastig aan te tonen in de wetenschap, wat meteen de reden is dat er nog zoveel twijfel bestaat.

Verschillende theorieën oorzaak fibromyalgie

De volgende theorieën worden het meest genoemd als mogelijke oorzaak van fibromyalgie:

  • verlaagde serotonine- en endorfineniveaus
  • stress, slaaptekort en overbelasting
  • infecties
  • voeding en afwijkingen spijsvertering
  • erfelijkheid
  • vitamine B12

Verlaagd serotonine en endorfine

Een veelgehoorde theorie is dat mensen met fibromyalgie lagere serotonine- en/of endorfinespiegels hebben. Dit zijn stofjes die een grote rol spelen in de natuurlijke pijnstilling. Wanneer deze stofjes minder aanwezig zijn dan gebruikelijk, zou het kunnen dat iemand sneller pijn voelt dan anderen. In principe kan dit de chronische pijn bij fibromyalgie goed verklaren. Vrouwen hebben over het algemeen minder serotonine dan mannen, wat kan verklaren waarom vrouwen vaker fibromyalgie hebben dan mannen.

Lagere serotonine- en endorfinespiegels zouden kunnen worden veroorzaakt door genetische variaties. Dit is niet ongebruikelijk. Zo zijn er verschillende syndromen waar door een genetische variatie er minder aanwezig is van een specifiek enzym. Gezien ongeveer 2% van alle mensen fibromyalgie heeft, zou dit ook bij fibromyalgie het geval kunnen zijn. Wetenschappelijke onderbouwing ontbreekt echter nog, deels omdat er weinig wetenschappelijke aandacht is voor fibromyalgie.

Stress, slaaptekort, overbelasting en fibromyalgie

Ook stress wordt soms geopperd als een mogelijke veroorzaker van fibromyalgie. Dit is echter een relatief onwaarschijnlijke theorie. Het is namelijk al bekend dat stress leidt tot een verminderde weerstand. Stress kan hierdoor leiden tot een algeheel verminderde gezondheid. Het is goed mogelijk dat stress de symptomen kan verergeren. De kans is echter klein dat stress een specifieke veroorzaker van fibromyalgie is. Stress speelt bij veel aandoeningen een mediërende rol: de aandoening kan verergeren door de verminderde weerstand, maar de oorzaak zelf is stress niet. Ditzelfde geldt voor slaaptekort en overbelasting. Ook dit zijn factoren die leiden tot een verzwakte weerstand. Ook hierdoor word je sneller ziek. Tegelijkertijd kunnen ook deze twee factoren vrijwel nooit als een directe oorzaak gezien worden, maar meer als een factor die een rol speelt bij het ziek worden.

Infecties als oorzaak fibromyalgie

Ook infecties worden soms genoemd als mogelijke oorzaak van fibromyalgie. Bij verschillende aandoeningen wordt gezien dat de kans op het ontstaan groter is bij bepaalde infecties. Ook bij fibromyalgie zou het kunnen dat na een infectie met een bepaald virus of bepaalde bacterie de kans op fibromyalgie groter is. Wederom is de kans echter klein dat de infectie de enige veroorzaker is. De kans is groter dat een dergelijke factor de kans op fibromyalgie groter maakt, maar de infectie niet de veroorzaker zelf is.

Voeding en spijsverteringsproblemen

Voeding en problemen met het spijsverteringskanaal worden vaak geopperd als mogelijk oorzaak van fibromyalgie. Ook hier lijkt er een zekere rol te zijn voor voeding, maar de kans is klein dat voeding dé veroorzaker van fibromyalgie is. Wel is opvallend dat mensen met het prikkelbare darm syndroom vaker fibromyalgie hebben dan gezonde mensen. Ook lijkt er vaak een verband te bestaan tussen een vitamine B12-tekort en fibromyalgie. Soms wordt zelfs ten onrechte de diagnose fibromyalgie gesteld, terwijl het eigenlijk gaat om een vitamine B12-tekort. Ook hier lijkt voeding een factor zijn in het ontstaan van fibromyalgie, die samen met andere factoren uiteindelijk fibromyalgie veroorzaakt.

Erfelijkheid en fibromyalgie

Zoals bij het kopje ‘verlaagde serotonine en endorfine’  al werd geopperd, is het mogelijk dat fibromyalgie een deels genetische basis heeft. Van alle theorieën is dit een redelijk geloofwaardige. Bij veel aandoeningen waarvan niet geheel duidelijk was waar de oorzaak lag, is gebleken dat er een genetische basis bestaat. Het zou hier niet gaan om serieuze genetische afwijkingen, maar om een variatie in het DNA die bijvoorbeeld leidt tot een slecht werkend enzym of een verminderde productie van een bepaalde stof. Er is nog veel onderzoek nodig om een eventuele genetische basis van fibromyalgie aan te tonen. De wetenschap is in staat om het DNA te onderzoeken, maar dit kost nog altijd veel tijd, ook omdat nog niet duidelijk is waar op het DNA precies gezocht moet worden.

Vitamine B12

Een opvallende theorie voor de oorzaak van fibromyalgie kijkt naar vitamine B12 als mogelijk belangrijke factor. Vitamine B12 is een vitamine dat erg belangrijk is voor verschillende processen in het lichaam, zoals de aanmaak van rode bloedcellen. Een vitamine B12-tekort gaat gepaard met een aantal symptomen die ook optreden bij fibromyalgie, zoals pijn in het lichaam. Het wordt relatief vaak waargenomen dat mensen met fibromyalgie ook verlaagde vitamine B12-niveaus hebben. Het gebeurt zelfs dat een vitamine B12-tekort verward wordt voor fibromyalgie. Lang niet alles patiënten met fibromyalgie hebben echter ook een vitamine B12-tekort. Daarom is het nog niet duidelijk wat de exacte rol van vitamine B12 hier is.